نشریه مطالعات ملی
سال سوم شماره 2 (پیاپی 10، تابستان 1381)

یکی از مهمترین پرسش های مطرح شده در بحث ماهیت و فرایند جهانی شدن، میزان و نحوه ی تاثیرپذیری فرهنگ ها و هویت های مختلف از فرایند مورد نظر می باشد. در این مقاله، نویسنده تلاش نموده است تا با اشاره به مفاهیمی همچون مکان، فضا، زمان، فرهنگ و بحران معنا و تاثیر بحران آفرین فرایند کنونی بر هویت های سنتی، بازسازی هویت را از جمله مهم ترین راهکارهای گریز از بحران هویت در عصر جهانی شدن معرفی نماید.

موضوع جهانی شدن مباحث جدیدی را در حوزه تمدنی و دولت ملی ایجاد کرده است به ویژه آن که ارائه طرح استراتژیک برخورد تمدن ها از جانب هانتینگتون و طرح گفت و گوی تمدن ها از جانب سید محمد خاتمی و پذیرفته شدن پیشنهاد گفت و گوی تمدن ها در سال 2001 از جانب مجمع عمومی سازمان ملل و به دنبال آن، جهانی شدن مباحث تمدنی، این تصور را ایجاد می کند که گویا عنصر تمدن جایگزین عنصر دولت ملی در آینده خواهد شد و دولت ها به عنوان مرکز تصمیم گیری بین المللی جای خود را به تمدن ها خواهند داد. این مقاله ضمن ارائه تحلیلی پیرامون مباحث برخورد با گفت وگوی تمدن ها، سعی دارد تا این مساله را در قالب تحول دولت در سه بعد مفهوم، ساختار و نظریه دولت در عصر جهانی شدن به چالش بکشد.

جهانی شدن یکی از جدیدترین مفاهیم دنیای مدرن است که در عصر حاضر نشانگر مسیر حرکت جهانی در آینده می باشد. این مفهوم که مورد مجادله اندیشمندان پیرو نحله های فکری گوناگون قرار گرفته، برداشت ها و تعابیر مختلفی را در عرصه رشته های گوناگون علوم انسانی موجب شده است. در این مقاله تلاش خواهد شد تا ضمن اشاره به مصادیق جهانی شدن، آرای برخی از متفکران که نظریات آنها به نشبت سایرین کمتر مورد تدقیق قرار گرفته است، بررسی و تبیین گردد.

مفهوم "فرهنگ جهانی " یکی از مهمترین و چالش برانگیزترین مفاهیم جهانی شدن به شمار می آید که به رغم سلسله مباحث و نظرات مختلف در این زمینه، هم چنان ماهیت و ابعاد آن به درستی شناخته نشده است. این مقاله پس از نگاهی مختصر به پدیده جهانی شدن و بیان برخی ویژگی های آن، سعی دارد تا با دسته بندی اجمالی دیدگاه های مختلف در زمینه مفهوم فرهنگ جهانی، برخی سایه های ابهام در اطراف این مفهوم را بزداید.
به طورکلی، می توان نگرش های موجود به فرهنگ جهانی را در سه رویکرد لیبرالیستی، نومارکسیستی و پست مدرنیستی خلاصه نمود، هرچند که جستارهای نظری پراکنده ای نیز وجود دارند که به نوعی می توانند در یکی از سه رویکرد فوق جای گیرند. نوشتار حاضر، پس از بررسی اجمالی هر یک از این نگرش ها نتیجه می گیرد که رویکرد پست مدرنیستی به فرهنگ، به رغم نورس بودن و برخورداری از برخی ایرادات، توانسته است تا درک بهتری از پویش های فرهنگی در جهان ارائه دهد.

در مورد جهانی شدن دیدگاه های متفاوتی مطرح شده است. نظریاتی همچون نظم نوین جهانی،جنگ تمدن ها وگفت وگوی تمدن ها عمده ترین رهیافت های سیاسی جهانی شدن هستند. دراین مقاله ضمن بیان این نظریات، تلاش شده است تابه تبیین تاثیرات جهانی شدن برهویت های خرد از جمله هویت های قومی پرداخته شود.

این مقاله، گذار تدریجی به فرهنگ مشارکتی - دمکراتیک را در دوران بعد از انقلاب اسلامی مورد توجه قرار داده است. تحولات ساختاری (با شاخص های نظیر: رشد جمعیت، سواد، مراکز آموزش عالی ارتباطات، رشد نسبی اقتصادی، حمل و نقل و غیره) در دهه ی دوم انقلاب از یک سو و انقلاب ارتباطات و جهانی شدن سیاسی و فرهنگی از سوی دیگر، منجر به تحول فکری و آگاهی های سیاسی و اجتماعی در ایران شد. بنابراین در این مقطع تاریخی شاهد گذار تدریجی از فرهنگ سیاسی تبعی به فرهنگ سیاسی مشارکتی- دمکراتیک در ایران هستیم.
در این مقاله، الگوی آلموند و پاول در سه سطح سیستم، فرایند و سیاستگذاری برای تحلیل تحول فرهنگ سیاسی در ایران مورد استفاده قرار گرفته است. به زعم مؤلف، در حال حاضر مراحل اولیه و صباوت فرهنگ سیاسی مشارکتی در ایران سپری شده است و نهادینه شدن آن نیاز به رفع آسیب پذیری های سیاسی- اجتماعی، برقراری تعادل بین توسعه سیاسی و توسعه اقتصادی و مهمتر از آن، درونی شدن ارزش ها و مفاهیم مدنی جدید در اذهان مردم و کاربست واقعی آزادی و رعایت قانون و حقوق دیگران دارد

مختصات جوامع انسانی از جمله ویژگی های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی آنها پیوسته در حال دگرگونی است. سمت دادن، سرعت بخشیدن و هدایت آن به سمت مطلوبیت و هماهنگی، مستلزم بررسی این ساختارها در گذشته و حال و تاثیر و تاثرات حاکم بر این صورت بندی ها در هر واحد سیاسی- اقلیمی در دوره های مختلف تاریخی است. بر پایه شناخت دقیق تر مناطق مختلف کشور و تغییر و تحولات حاکم بر آن می توان با پذیرش تفاوت ها، تمهیدات لازم را جهت اصلاح و تحولات بنیادین و ارائه دورنمای مناسب از تعاملات در سطح ملی اتخاذ نمود.
این مقاله در راستای نیل به این مهم به بررسی و معرفی یکی از نقاط کشورمان به نام کهگیلویه و بویراحمد می پردازد و با ذکر مقدمه ای در خصوص وجه تسمیه این منطقه، به بحث پیرامون خصوسیات اقلیمی، جغرافیای تاریخی، زبان، مذهب، تاریخ، نژاد، ویژگی های جمعیتی و ساختار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این منطقه می پردازد. نویسنده معتقد است با درک تحولات این منطقه در عرصه های مختلف می توان گوشه ای از تحولات عمومی را در سطح ملی مورد ارزیابی قرار داد.